Apokalyps 21,1-5a en Johannes 13,31-33a.34-35 – br. Hans-Peter ofm
inleidend woord:
In deze Paastijd vieren we het 800-jarig bestaan van Franciscus Zonnelied. Elke week brengen wij een deel in verband met de lezingen van de zondag. Vandaag de strofes over broeder vuur en zuster moeder Aarde:
Wees geprezen, mijn Heer, door broeder vuur, door wie Gij voor ons de nacht verlicht; en hij is mooi en vrolijk, stoer en sterk.
Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster, moeder aarde, / die ons voedt en leidt, / en allerlei vruchten voortbrengt, bonte bloemen en planten.
Broeder Vuur is een bijzonder element; in tegenstelling tot aarde, wind en water zijn wij mensen – zonder ingewikkelde scheikundige opleiding – instaat het zelf te maken. Franciscus is er buitengewoon positief over, ook al kende hij de negatieve kanten van vuur ook erg goed.
Zuster Aarde is een van de twee schepselen uit de Lofzang die een tweede titel krijgen. Naast broeder Zon, die ook mijnheer wordt genoemd, spreekt Franciscus de Aarde aan als ‘zuster moeder Aarde’. De aarde is onze moeder. Als ik de spiritualiteit van Franciscus probeer uit te leggen aan middelbare scholieren vertel ik uiteraard ook altijd over de ‘broeder- en zusterschap’ die bij Clara of Franciscus centraal staan. Met God als Vader van alle schepselen kunnen veel leerlingen – helaas – niet zoveel. Daarom noem ik ook altijd ‘moeder aarde’. We zijn allemaal kinderen van deze ene blauwe bol.
Franciscus roept haar op God te loven. Als een schepsel daarin slaagt ondanks alle tegenwerking een voorbeeld te zijn van Gods liefde, dan is het onze zuster moeder aarde wel. Ondanks dat we haar beschadigen en uitputten, blijft ze ons haar liefde geven in de vorm van planten, bloemen en gewassen waarvan we mogen genieten en vooral eten om te leven. Als alle mensen elkaar toch eens lief hadden zoals zuster moeder Aarde ons liefheeft…
Bezinning:
Het voelt een beetje gek om een bezinning over zuster moeder Aarde te beginnen na een lezing waarin het gaat over een nieuwe aarde. Wat is er mis met ons oude moedertje? Van alles, zul je zeggen. Klopt, we buiten haar uit, we vergiftigen haar langzaam. Het is net als in het leven… kinderen zijn niet altijd – zwak uitgedrukt – aardig tegen hun moeder en toch blijft een moeder onvoorwaardelijk van haar kinderen houden en voor hen zorgen. Soms zelfs tegen beter weten in.
En dan broeder vuur. We stelden alvast dat we dat vrij eenvoudig kunnen maken. We kunnen er goede en slechte dingen meedoen. Een flink deel van het wapentuig noemen we niet voor niets ‘vuurwapens’ Franciscus benadert broeder Vuur positief; net als alles in het Zonnelied. Toch kende hij ook de negatieve kanten van het vuur; denk maar aan de oogbehandeling die hij enkele jaren voor het Zonnelied moest ondergaan: het uitbranden van de slapen. Franciscus noemt deze broeder “mooi en vrolijk, stoer en sterk.” Ik vind het heerlijk om tijdens de stilte in een mooi kaarsvlammetje te staren. En wie aan een kampvuur zit, ziet de vlammen vrolijk alle kanten op bewegen als in een dans. Vuur geeft ook kracht en sterkte… daar wat broeder vuur meteen een beetje eng. Denk aan een enorme natuurbrand of een brand in een huis. En natuurlijk weer die vuurwapens.
Zowel broeder vuur als zuster moeder aarde zijn voor mij ook symbool van liefde. De warmte en de passie van het vuur. En… niets zo sterk als moederliefde. Gods liefde uitgezonderd…. Maar toch. Franciscus reageert in het Zonnelied op die liefde van zuster moeder Aarde. Hij omschrijft hoe zij ons voedt en ons leidt en wat ze ons allemaal geeft. Je voelt de warmte van Franciscus’ liefde als het ware weer terugstromen. Als hij kon zou hij de hele aarde willen omarmen en haar een dikke knuffel geven als tegengave van haar liefde.
Buiten beter voor moeder Aarde zorgen is de best mogelijke manier om de liefde van de aarde te beantwoorden. Zo is het ook met de liefde van God. Tenminste, dat denken we. God kun je ook niet even een knuffel geven. Maar Jezus geeft ons het recept om Gods liefde te beantwoorden: we moeten elkaar lief hebben en de liefde onder elkaar bewaren. God kunnen we immers goed ervaren in de ander.
Het is ook de manier waarop zuster moeder Aarde haar opdracht God te loven voldoet: ze deelt haar liefde met de andere schepselen, hoe groot en hoe klein ze ook zijn. Dat doet ze onvoorwaardelijk en zonder onderscheid te maken. Willen we dus aan Jezus’ opdracht voldoen, dan kunnen we een voorbeeld aan haar nemen.
Zo ontstaat dan een nieuwe aarde of beter: wordt de aarde weer zoals God haar bedoeld heeft. En van broeder Vuur blijven dan alleen de positieve kanten over. Dus in dat hemelse visioen van de Apocalyps is er naast broeder vuur best ruimte voor zuster moeder Aarde.